Haksız Tahrik İndirimi Nedir
Başlıklar
HAKSIZ TAHRİK İNDİRİMİ NEDİR
Haksız tahrik Türk Ceza Kanunu’nun 29. Maddesinde düzenlenmiştir. Kişinin haksız bir fiilin kendisinde meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi halinde ceza sorumluluğunu azaltan bir ceza indirimi nedenidir.
Haksız tahrik etkisi altında suç işleyen kişinin kusur yeteneğinde bir azalma söz konusudur. Kusur yeteneğinde azalma meydana gelen fail, haksız tahrik altında suç işlediğinden ceza indiriminden yararlanır.
Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.
Burada hiddet ve elemin de ne anlama geldiğini ortaya koymak gerekir. Hiddet kelimesinin sözlük anlamına bakılacak olursa, gazap, öfke ve kızgınlık olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda hiddetin de heyecan durumlarından birisi olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır. Şiddetli elem ise, acı keder ve üzüntü anlamına gelmektedir.
Haksız Tahrikin Şartları
TCK’nun 29. maddesinde yer alan haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gereklidir:
- Tahriki oluşturan bir fiil bulunmalı ve bu fiil haksız olmalıdır,
Suçun işlenmesinin nedeni ya da gerekçesi olarak ortada bir haksız fiil olması gerekmektedir. Ortada haksız bir eylem olmadan kişisel kin ile işlenilen suç elbette haksız tahrik nedeniyle indirim konusu edilmeyecektir.
- Fail öfke veya şiddetli elemin etkisi altında kalmalı,
Olay nedeniyle mağdur olan tarafın ilk olarak hiddet veya şiddetli eleme yol açacak bir eylemi olmalı, bu eylemi de haksız olmalıdır. Psikolojik olarak fail suç işlerken duymuş olduğu elem, üzüntü ve öfkeden kaynaklı olarak söz konusu suçu işlemelidir.
- Failin işlediği suç, bu ruhi durumun tepkisi olmalı,
Haksız tahrik ile suç işleyen kişi maruz kalınan haksız eylem nedeniyle etkilenmiş, öfke ya da şiddet duymuş olmalıdır. Fail duymuş olduğu öfke veya şiddetin sonucu suç işlemelidir.
- Haksız tahrik teşkil eden eylem, mağdurdan sadır olmalıdır.
Haksız eylem ile doğrudan bağlantısı bulunan ve haksız eylemi doğrudan uygulayan kişiye karşı uygulanmalıdır.
Haksız Tahrikin Uygulanması
Haksız tahrik hükümlerinin uygulanabilmesi için kanunda bir zaman sınırlaması mevcut olmayıp, aradan uzunca bir zaman geçse bile önceki olayın etkisiyle suç işlenmişse tahrik hükümleri uygulanmalıdır. Ayrıca müşterek failler yahut fail ve şerikler arasında yalnızca şahsında bu koşullar gerçekleşen fail bakımından uygulanmalıdır.
Haksız fiilin failde hiddet veya şiddetli eleme yol açıp açmadığının nasıl belirleneceği de önemlidir. Burada objektif bir değerlendirme yapılması gerekir. Bu da, haksız fiil gerçekleştiği zaman veya öğrenildiği zaman makul ve ortalama bir kişi bakımından da hiddet ve şiddetli elem doğurabilecek nitelikte mi araştırılmak suretiyle yapılacaktır
Doktirin ve uygulamaya göre haksız tahrik; kişinin haksız bir fiilin kendisinde oluşturduğu hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi durumunda kusur yeteneğindeki azalmayı ifade etmektedir. Bu halde fail, suç işleme yönünde önceden bir karar vermeksizin, dışarıdan gelen etkinin ruhsal yapısında meydana getirdiği karışıklığın bir sonucu olarak suç işlemeye yönelmektedir. Haksız tahrik halinde failin iradesi üzerinde bir zayıflama meydana gelmekte, böylece haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altındaki kişinin suç işlemekten kendisini alıkoyma yeteneği önemli ölçüde azalmış bulunmaktadır.
Hafif veya Ağır Haksız Tahrik Ayrımı
5237 sayılı TCK kanunun 29. Maddesi gereğinde ağır haksız tahrik üzerindeki ayrıma alt sınır ve üst sınır üzerinden bakılmaktadır. Tahrikin ağır veya şiddetli olması durumlarına göre değerlendirmeler yapılarak, mahkeme haksız tahrik indirimine karar verebilmektedir. Mevcut tahrikin, hafif ya da ağır olması durumu tamamen yaşanan olay ve uygulanan eylem özelinden değerlendirilir.