Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu
Başlıklar
SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN HAKARET SUÇU VE CEZASI
Günümüzde, internet ve sosyal medya hayatımızın büyük bir bölümünü işgal etmektedir. Bu nedenle söz konusu platformlarda fazlasıyla hukuki problemler meydana gelmektedir. Bir çok suç artık internet ortamında işlenebilmektedir. İnternet ve sosyal medya üzerinden işlenen suçlardan birisi de hakaret suçudur. Hakaret suçu , bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “ sövmek ” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan bu bakımdan seçimlik hareketli bir suç tipidir. Hakaret suçu şikayete tabi bir suçtur. Yani, hakaret suçundan dolayı soruşturma ve kovuşturma başlatılabilmesi için mağdurun şikayette bulunması gerekmektedir. Bugünkü makalemizde Instagram, Twitter, Facebook, Telegram, Whatsapp vb. uygulamalar ve sosyal medya hesapları aracılığıyla e-mail göndermek suretiyle internet üzerinden işlenen hakaret suçunu açıklamaya çalışacağız.
SOSYAL MEDYA ARACILIĞIYLA ( İNTERNET ORTAMINDA )HAKARET SUÇUNUN İŞLENMESİ
İnternet üzerinden hakaret suçu işleyen kişi TCK m.125 hükümleri gereği cezalandırılacaktır. 5237 sayılı TCK’nın 125/2 maddesi, ileti yoluyla hakaret edilmesini suç olarak kabul etmiştir. İleti yoluyla yapılan hakaretlerin ceza miktarları aynı olsa da; bir kısmı huzurda hakaret suçu, bir kısmı da gıyapta hakaret suçu kapsamında cezalandırılmaktadır. Hakaret suçunun doğrudan mağdurun yüzüne karşı veya doğrudan mağdura yönelmekle birlikte sesli, görüntülü ya da yazılı bir iletişim aracıyla işlenmesi halinde huzurda hakaret suçu oluşur Sosyal medya üzerinden edilen hakaret açısından da özellikle mesaj kutusuna direk olarak mesaj göndermek ya da doğrudan kişinin kendi sayfasına gönderilecek şekilde hakaret içerikli bir yazı gönderildiğinde huzurda hakaret suçunu oluşturacaktır. TCK madde 126 gereği, hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunu duraksatmayacak bir durum varsa hem ismi belirtilmiş hem de hakaret suçunun unsurlarının oluştuğu varsayılır.
Hakaret suçunun mağdurun hazır bulunmadığı bir ortamda işlenmesi halinde ise gıyapta hakaret suçu söz konusu olur. Gıyapta hakaret suçunun oluşabilmesi için failin, mağdurun yokluğunda mağdura yönelik hakarette bulunması ve en az 3 kişinin bu hakaretten haberinin olması gerekmektedir. Fail bilerek ve isteyerek yani kasıtlı bir şekilde bu 3 kişiyi hakaretten haberdar etmelidir. 3 kişinin hakareti aynı yerde ve beraberler iken öğrenme şartı bulunmamaktadır. Fail bu 3 kişiye hakareti yüz yüze görüşerek bildirebileceği gibi telefon, e-mail, gibi iletişim araçlarını kullanarak da bildirebilir. Bu bakımdan sosyal medya hesapları ve internet üzerinden gıyapta hakaret suçunun meydana gelmesi de olanaklıdır. Özellikle sosyal medyada en az üç kişinin görebileceği şekilde hakaret etme durumunda gıyapta hakaret suretiyle sosyal medyada hakaret suçunun işlenebileceğini söyleyebiliriz.
İsnat edilen ve suç oluşturan fiilin ispat edilmiş olması halinde kişiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmesi halinde, isnat ispatlanmış sayılır. Bunun dışındaki hallerde isnadın ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikayetçinin ispata razı olmasına bağlıdır. İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir
HAKARET SAYILAN VE SAYILMAYAN KELİMELER
Beddua niteliğindeki ifadeler “Allah belanı versin.” sözleriyle davacıya hitabı bedduada bulunmak niteliğinde olup, namus, şöhret veya vakar ve haysiyete taarruz teşkil etmez. Bu nedenle beddua hakaret kapsamında değerlendirilmemektedir. Ancak Yargıtay’ın vermiş olduğu aksine kararlar da bulunmaktadır. Sitem içeren kelimelerin kullanılmış olması da yazıyı hakaret kapsamına sokmamaktadır.
İnternet (Sosyal Medya )üzerinden mesaj göndererek, paylaşımda bulunarak veya yorum yaparak; sik kafalı, namussuz, oruspu, gerizekalı, beyinsiz, göt adam vb. gibi sözler söylemenin hakaret suçunu oluşturacağı kuşkusuzdur. Hakaret bazen resim ya da fotoğrafların aracı olarak kullanılması suretiyle de oluşmaktadır. Maymun fotoğrafının atılarak kişiye maymun olduğunu belirtecek şekilde bir yazının eklenmesi durumunda hakaret suçunun gündeme gelebileceğini söyleyebiliriz.
SOSYAL MEDYA ARACILIĞIYLA EDİLEN HAKARETİN CEZASI
Suçun basit şekli olarak düzenlenmiş olan huzurda hakaret suçunun bir işleniş şekli olan sosyal medya yoluyla huzurda hakaret suçunun cezai yaptırımı ise, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. (TCK m. 125/1 )Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) (1) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Suçun basit şeklinde hakim ya hapis cezası ya da adli para cezası verecektir. Her iki cezanın aynı anda verilmesi mümkün değildir.
Hakaret suçunun alenen işlenmesi de mümkündür. Aleniyet şartının oluşabilmesi için Yargıtay tarafından, belli olmayan ve birden fazla kişi tarafında algılanabilme imkanı bulunan kriterin varlığı aranmaktadır. Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş olur. Gizli olmayan, herkese açık instagram, twitter veya facebook gibi sosyal medya hesabından bir kişiye hakaret edildiği takdirde sosyal medya yoluyla alenen hakaret suçunun gündeme geleceğini söyleyebiliriz. İnternet veya sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır.
Hakaret suçunun; a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde suçun nitelikli hali gündeme gelecektir. Sosyal medya veya internet aracılığıyla hakaret suçunun nitelikli hali işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
SOSYAL MEDYA YADA İNTERNET ÜZERİNDEN HAKARET SUÇUNUN İSPATI
Sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştirilen bir hakaret suçunun ispatı bakımından en önemli delillerden biri sosyal medya hesabında yer alan hakaret içerikli iletilerdir. Bu iletilerin ekran görüntüsü alınarak veya söz konusu dijital materyal savcılığa sunularak gerekli içeriklerin birer örneklerinin alınmasın talep edilebilir. Öncelikle en kısa zamanda iletinin ekran görüntüsünün alınması her zaman için fayda sağlamaktadır. Çünkü yaşanan çoğu olayda hakaret eden kişi hakaret iletisini veya paylaşımını hemen kaldırmaktadır. Diğer bir durum ise şüphelinin sosyal medya hesaplarının IP adresinin araştırılarak bulunmasıdır. Ancak birçok sosyal medya uygulamasının şirke merkezi yurt dışında olduğu için IP adreslerini soruşturma birimleri ile paylaşmamaktadırlar.
Facebook ve Instagram Firmasının Türkiye temsilciliğinin bulunmaması, ( Günümüzde söz konusu şirketler ülkede temsilcilik açmışlardır. Ancak IP paylaşımında bulunup bulunmayacakları konusunda henüz bir kesinlik bulunmamaktadır. ) ve firmanın Amerika Birleşik Devletlerinde faaliyet gösteren özel bir tüzel kişilik olması, Facebook ve Instagram tarafından sağlanan IP numaralarının bu adres üzerinden yayın yapması sebebinden kaynaklı olarak bazen dijital delil elde etme durumu kolay olmamaktadır. Yurtdışı merkezli bu işlemlerin yapıldığı ülkelerdeki yasal yapı ve kişisel verilerin gizliliğine ilişkin hükümler gereğince, söz konusu bilgilere ulaşmanın mümkün olmadığı bazı durumlar mevcuttur.
Türkiye İletişim Başkanlığının, Emniyet Genel Müdürlüğüne yazdığı 22/04/2012 tarih ve 2012/197002 nolu yazıda; Facebook temsilcileri ile 11/10/2011 tarihinde Dublin’de yapılan toplantıda Facebook ve İnstagram şirketinin IP bilgilerini intihar, öldürme ve çocuk pornografisi suçlarından paylaştıklarının diğer suç ve hukuka aykırı fiillerde paylaşmadıklarını, belirtmiştir.
Alınan ekran görüntüsü önemli bir delil olarak nitelendirilse de bazen suçun işlendiğini ispatlamaya yetmeyebilmektedir. Bu nedenle tüm delillerin toplanması için en kısa zamanda gerekli soruşturmanın başlatılması gerekmektedir. Sosyal medya hesabının kime ait olduğu ve hakareti eden kişinin tespit edilmesi gerekmektedir. Söz konusu sosyal medya hesabına hakaret içeren iletinin gerçekleştirildiği sırada hangi IP numarasından girildiğinin tespit edilmesi gerekir.
SOSAL MEDYA VEYA İNTERNET ORTAMINDA KARŞILIKLI HAKARET EDİLMESİ DURUMU
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir
HAKARET SUÇUNDA ZAMANAŞIMI ve ŞİKAYET SÜRESİ
Hakaret suçları kanun koyucu tarafından şikâyete tabi suçlardan sayılmıştır. Hakarete uğrayan kişinin öncelikle bu konuda Cumhuriyet savcılıklarına veya kolluk kuvvetlerine şikâyette bulunması gerekmektedir. Aksi halde söz konusu hakaret fiili hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılamayacaktır. Bu nedenle suçun mağduru en geç 6 ay içerisinde şikâyette bulunması gerekmektedir.
SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN YAPILAN HAKARET SUÇU İÇİN ERTELEME KARARI VERİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Sosyal medya üzerinden hakaret suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.
VERİLEN CEZA ADLİ PARA CEZASINA ÇEVİRİLEBİLİR Mİ?
Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Sosyal medya üzerinden gerçekleşen hakaret suçunun hapis cezası, belli koşullarda adli para cezasına çevrilebilir.
SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN YAPILAN HAKARET SUÇU İÇİN HAGB KARARI VERİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Sosyal medya üzerinden gerçekleşen hakaret suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmesi mümkündür.
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf
https://www.aphukuk.com/iletisim/